Aantekeningen bij de Bijbel: Uitdrukkingen en gezegden

Uitdrukkingen en gezegden

In het Nederlands zijn veel uitdrukkingen en gezegden die afkomstig zijn uit de Bijbel. Hieronder een lijst van de meest bekende.

Heeft u aanvullingen dan horen we die graag.

Inhoud

Overzichtslijst

A

Een aanfluiting zijn (Jer. 19:8)
Abraham zien (Joh. 8:57)
Weten waar Abraham den mosterd haalt (Gen. 22:1-14); hierbij is mosterd een verbastering van een mutsaard (een takkenbos), → mosterd.
In adamskostuum (Gen. 3:10); hij loopt naakt.
De alfa en de omega (Opb. 1:8; 21:6); → Alfa en Omega.
Zalig de armen van geest (Mat. 5:3)

B

Babylonische spraakverwarring (Gen. 11:7-9)
Een berg werk verzetten (Mark. 11:23)
De beker aan je voorbij laten gaan (Mat. 26:39)
Als de ene blinde de andere leidt, vallen beiden in de sloot. (Mat. 15:14; Luk, 6:39)
Zo rijk zijn als Boaz (Ruth 2:1ev.); heel rijk zijn.
Uit den boze (Mat. 5:37)
Niet bij brood alleen zult gij leven (Mat. 4:4; cf. Deut. 8:3)
De buik der goddelozen heeft nimmer genoeg (Spr. 13:25)
Een goede buur is beter dan een verre vriend (Spr. 27:10)

D

Je dagen zijn geteld (Dan. 5:26)
Dag noch uur weten (Mat. 24:16ev.; Mark. 13:32); niet weten wanneer iets zal plaatsvinden.
Komen als een dief in de nacht (1 Thes. 5:2)
De dood in de pot (2 Kon. 4:40)
Een doorn in het oog (Num. 33:55)
In het duister tasten (Job 12:25)
Zelfs een dwaas die zijn mond houdt gaat nog door voor wijs (Spr. 17:28)

E

Te elfder ure (Mat. 20:9)
Ere wie ere toekomt (Rom. 13:7)
Evakostuum (Gen. 3:10); Naakt vrouwenlijf.

F

Een farizeeër zijn (Mat. 23:26)
De Filistijnen over u (Richt. 16:9ev.)
Naar de Filistijnen (Richt. 13:1)

G

Op twee gedachten hinken (1 Kon. 18:21)
De geest is gewillig maar het vlees zwak (Mat. 26:40-41)
Vanwaar Gehazi? (2 Kon. 5:25)
Wat gij niet wil dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet (Mat. 7:12); Gulden regel
Wat ik geschreven heb, dat heb ik geschreven (Joh. 19:22), Quod scripsi, scripsi
Daar zal geween zijn en tandengeknars (Mat. 8:12)
Gewogen en te licht bevonden (Dan. 5:27)
Niet van gisteren zijn (Job 8:9)

H

Hand aan de ploeg slaan (Luk. 9:62)
Op handen dragen (Ps. 91:12)
Zijn handen in onschuld wassen (Deut. 21:1-9; Mat. 27:24)
De hand in eigen boezem steken (Ex. 4:6); de oorzaak of schuld bij jezelf zoeken.
Waar het hart vol van is loopt vloeit de mond van over (Mat. 12:34; Luk. 6:45)
Het heilige der heiligen (Ex. 26:33)
De goede herder (Joh. 10:11)
Je kunt geen twee heren dienen (Mat. 6:24; Luk. 16:13)
Je broeders hoeder zijn (Gen. 4:9)
Hoogmoed komt voor de val (Spr. 16:18)

I

Alles is ijdelheid (Pred. 1:2; 12:8)
De innerlijke mens sterken (2 Cor. 4:16)

J

Zo arm als Job; Naar de positie waarin Job verkeerde.
Jonassen (Jon. 1:15); iemand aan armen en benen heen en weer slingeren
Hij is een echte Judas (Luk. 22:48), iemand die de ander verraad, zoals Judas.

K

Met mijn kalf geploegd (Richt. 14:18)
Geef de keizer wat des keizers is (Mat. 22:21)
Laat de kinderen tot mij komen (Mat. 19:14; Mark. 10:14; Luk. 18:16)
Zijn kruis dragen (Mat. 16:24; Mark. 8:34; Luk. 9:23)
Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in. (Ps. 57:7; Spr. 26:27)

L

De laatsten zullen de eersten zijn (Mark. 10:31)
Het land der levenden (Jes. 53:8)
Het land van melk en honing (Ex. 3:8)
Geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de meeste van deze is de liefde (1 Cor. 13:13)
En zie het was Lea (Gen. 29:25)
En er was licht (Gen. 1:3)
De lier aan de wilgen hangen (Ps. 137:2); vaak ook: "De harp aan de wilgen hangen".
Een lust voor het oog (Gen. 3:6)

M

Wijze en dwaze maagden (Mat. 25:1-13)
Met twee maten meten (Mat. 7:2)
Mene tekel (Dan. 5:25)
Met dezelfde maat meten (Spr. 20:10)
Zo oud als Methusalem (Gen. 5:27)
Ga tot de mier, gij luiaard! (Spr. 6:6)
Al het mijne is het uwe (Luk. 15:31)
Zo de moeder is, is haar dochter (Ezech. 16:44)
Een molensteen om de nek (Mat. 18:6)
Woorden in de mond leggen (Ex. 4:15; Jes. 51:16)
Een geloof als een mosterdzaad (Luk. 17:6)
Muggenziften (Mat. 23:24)

N

Een goede naam is beter dan goede olie (Pred. 7:1)
Nederigheid siert de mens (Mat. 23:12; Luk. 14:11; 18:14)
Neemt en eet (Mat. 26:26)
Zie, ik maak alle dingen nieuw (Opb. 21:5)
Een nieuwe hemel en een nieuwe aarde (Jes. 65:17; Opb. 21:1)
Er is niets nieuws onder de zon (Pred. 1:10)

O

Doe met [...] wat goed is in jouw ogen (Gen. 16:6)
Zich niet onbetuigd laten (Hand. 14:17)
Onderzoekt alle dingen en behoudt het goede (1 Thes. 5:19-21)
Zijn handen in onschuld wassen (Mat. 27:24)
Door het oog van de naald gaan (Mat. 19:24)
Oog om oog, tand om tand (Ex. 21:24)
Oogappel (Ps. 17:8)
Oud en der dagen zat (Gen. 25:8)
De overheid draagt het zwaard niet tevergeefs (Rom. 13)

P

Bij de pakken neerzitten (Gen. 49:14)
Parels voor de zwijnen gooien (Mat. 7:6)

R

Een rib uit je lijf (Gen. 2:21-22)
Laat mij toch slokken van dat rode, dat rode daar (Gen. 25:30)
Een roepende in de woestijn (Jes. 40:3, cf. Mat. 3:3, Mark. 1:3, Lukas 3:4, Joh. 1:23)

S

Een salomonsoordeel (1 Kon. 3:16-28)
Een barmhartige samaritaan (Luk. 10:25-37)
De schapen van de bokken scheiden (Mat. 25:32)
De schellen van de ogen vallen (Hand. 9:18)
Nog even slapen, nog even sluimeren, nog even liggen met gevouwen handen. (Spr. 6:10; 24:33)
Het is hier een Sodom en Gomorra (Gen. 18:20)
Een slachtoffer (Ex. 34:25)
Sodomie (Gen. 19:4-11)
Een steen des aanstoots (1 Petr. 2:7)
Waarom kijk je naar de splinter in het oog van je broeder, terwijl je de balk in je eigen ogen niet opmerkt? (Mat. 7:3-5)

T

Je talenten niet verspillen (Mat. 25:14-30)
Met zijn talenten woekeren (Mat. 25:14-30)
Een teken aan de wand (Dan. 5:25)
Een ongelovige Thomas (Joh. 20:24-29)
Alles op zijn tijd (Pred. 3:1)
Geen tittel of jota veranderen (Mat. 5:18; Luk. 16:17)
De loftrompet blazen (2 Kron. 7:6)
Een teken des tijds (Mat. 16:3)

V

Eert uw vader en uw moeder, opdat uw dagen verlengd worden in het land dat de Here, uw God, u geven zal (Ex. 20:12)
in het verdomhoekje zitten (Opb. 20:12); een verbastering van "in het verdomboekje staan".
Vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen (Luk. 23:34)
Gaat heen en vermenigvuldigt u (Gen. 1:28; 9:1)
Alles is onuitsprekelijk vermoeiend (Pred. 1:8)
Zoek en gij zult vinden (Mat. 16:3)
Het is volbracht (Joh. 19:30)
Ik vrees met groten vreze (Luk. 2:9)
Wie zijn naaste 's morgens in alle vroegte op luidruchtige wijze groet, het worde hem als een vloek aangerekend (Spr. 27:14)
Aan de vrucht kent men de boom (Mat. 12:33)

W

Wat is waarheid? (Joh. 18:38)
Iemand de andere wang toekeren (Luk. 6:29)
Wie niet werkt zal ook niet eten (2 Thes. 3:10); zie ook Didachè XII.3-4.
Een wet van Meden en Perzen (Esth. 1:19; Dan. 6:9)
Wie wind zaait, zal storm oogsten (Hos. 8:7); wie onrust veroorzaakt, krijgt de gevolgen ervan dubbelsterk terug.
Nieuwe wijn in oude zakken (Mat. 9:17; Mark. 2:22; Luk. 5:37)
Woest en ledig (Gen. 1:2)
De woestijn zal bloeien als een roos (Jes. 35:1)
Met wortel en tak uitroeien (Mal. 3:19)

Z

In zak en as zitten (Esth. 4:1-3)
Zeven vette en zeven magere jaren (Gen. 41:25-31)
Zoekt en gij zult vinden (Mat. 7:7)
Zondebok (Lev. 16:21); iemand die overal de schuld van krijgt
Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen (Joh. 8:7)
Ga heen, en zondig niet meer (Joh. 8:11)
De verloren zoon (Luk. 15:11-31)
Geen zorgen voor de dag van morgen (Mat. 6:34)
als een zoutpilaar staan (Gen. 19:26)
Wie het zwaard gebruikt, zal door het zwaard omkomen (Mat. 26:52)
Zij zullen hun zwaarden omsmeden tot ploegscharen (Jes. 2:4)
In het zweet uws aanschijns (Gen. 3:17-19)

Aangemaakt op 28 april 2019

Koop nu