Literatuur
Bijbelteksten

Judah Monis

Judah Monis (1683 – 1764) was de eerst bekende Messiasbelijdende Jood van Verenigde Staten.

Levensbeschrijving

Monis werd geboren in een familie van voormalige Portugese converso's in Italië of de Barbarijse staten en werd opgeleid aan joodse academies in Livorno, Italië en Amsterdam. Monis las voor joodse gemeenten in Jamaica en New York en opende rond 1715 een kleine winkel in New York City, waar hij ook een tweede carrière begon waarin hij Hebreeuws onderwees aan joden en christenen, evenals een tijdverdrijf van het voeren van discussies over theologische onderwerpen, zoals Kabbalah en de Heilige Drie-eenheid met vooraanstaande christelijke autoriteiten. Op 28 februari van het volgende jaar werd Monis tot vrijbuiter van de stad verklaard. Rond 1720 verliet hij de gevestigde joodse gemeenschap van New York en verhuisde naar Cambridge, Massachusetts, waar in die tijd maar heel weinig joden woonden.

A Grammar of the Hebrew Tongue

Aan de Harvard University in Cambridge ontving Monis zijn MA in 1720, de eerste keer dat een Jood een universitair diploma in de Amerikaanse koloniën had behaald en een eredoctoraat ontving. Als onderdeel van zijn afstuderen schreef Monis een Hebreeuwse grammatica, getiteld A Grammar of the Hebrew Tongue, en in 1720 diende hij een handgeschreven exemplaar in bij de Harvard Corporation voor zijn 'verstandige inzage'.

Volgens de algemene veronderstelling dat een geleerde de Bijbel in zijn oorspronkelijke talen zou moeten kunnen bestuderen, moesten alle hogere klassen van Harvard Hebreeuws studeren. Een soortgelijk beleid zou later die eeuw door Ezra Stiles in Yale worden ingevoerd. Dit werd beschouwd als een moeilijke en onaangename cursus, onder meer omdat er geen leerboek beschikbaar was. Op 30 april 1722 stemde de universiteit goed dat "De heer Judah Monis als goedgekeurde instructeur van de Hebreeuwse taal", de eerste dergelijke functie in Amerika. Hij kreeg ook een salaris van 50 pond per jaar gedurende twee jaar. In die tijd eiste Harvard echter dat alle faculteiten belijdende christenen waren, en dus bekeerde Monis, de afstammeling van converso's, zich een maand voordat hij aan zijn carrière op Harvard begon tot het christendom. Hij werd privé gedoopt in Harvard's College Hall en later in het openbaar. Na de tweede doop hield Monis een toespraak waarin hij bewees dat Jezus Christus de Messias was.

Deze bekering werd breed bekritiseerd door zowel de joodse als de christelijke gemeenschap; Joden uitten woede en verdriet, terwijl christenen Monis' oprechtheid in twijfel trokken. Monis schreef drie boeken waarin hij de religieuze redenen achter zijn bekering verdedigde, maar de verslagen van de Cambridge First Church speculeren afkeurend over zijn geheime viering van de Joodse sabbat op zaterdag. Zowel in de kerk- als in Harvard-archieven wordt vaak naar Monis verwezen als "de bekeerde Jood", "de bekeerde rabbijn" en "de gekerstende Jood".

In 1723 verklaarde Harvard dat het "zeer tevreden was met [Monis '] trouw en trouw aan zijn instructies", en verhoogde zijn salaris tot 80 pond per jaar, maar in 1724 droeg hij de verantwoordelijkheid voor niet-gegradueerd Hebreeuws onderwijs over op andere docenten, waarbij Monis alleen verantwoordelijk is voor het lesgeven aan afgestudeerde studenten en de docenten. Hij trouwde op 18 januari 1724 in First Church, Cambridge met Abigail Marret. Marret was de dochter van een eigenaar van een ijzerhandel in Cambridge en Monis had haar een aantal jaren eerder ontmoet terwijl Monis daar werkte.

Monis bleef zijn handgeschreven grammaticahandleiding gebruiken, maar omdat er geen Hebreeuws type beschikbaar was voor drukpersen, moest elke student de hele tekst met de hand kopiëren, een impopulaire klus die een maand in beslag nam. Monis haalde Harvard uiteindelijk over om Hebreeuws type uit Londen te importeren, en in 1735 publiceerde Bostonian Jonas Green met een lening van Harvard duizend exemplaren van het leerboek, het eerste Hebreeuwse leerboek dat in Noord-Amerika werd gedrukt. Monis verkocht de boeken zelf uit zijn huis in Cambridge, en het was een verplichte tekst voor alle Harvard-studenten voor de volgende 25 jaar. De American Jewish Historical Society bezit twee exemplaren van de gedrukte boeken, evenals een van de handgeschreven exemplaren.

Monis' taken op Harvard bleven afnemen, totdat hij in 1760 slechts één klas per week lesgaf, waarna hij met pensioen ging, onder vermelding van zijn afnemende gezondheid. Zijn vrouw Abigail was datzelfde jaar ook overleden voordat hij met pensioen ging. Hij stierf vier jaar later in Cambridge en ligt begraven op een kerkhof in Northborough, Massachusetts, onder een grafsteen met het beeld van een geënte boom om zijn bekering te symboliseren, met een inscriptie die gedeeltelijk luidt:

"A native branch of Jacob see.
Which once from off its olive brook
Regrafted, from the living tree."

Dit artikel is gebaseerd op Wikipedia, Judah Monis

Bibliografie

• Grammar of the holy tongue, [1734]

Aangemaakt 13 januari 2020, laatst bijgewerkt 2 mei 2020

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!