Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Een herder (Hebreeuws נֹקֵד H5349, Grieks ποιμήν G4166) is iemand die een kudde schapen hoedt.
Abel was de eerste waarvan verteld wordt dat hij een herder was (Gen. 4:2). De enige herderin die in de Bijbel bij name wordt genoemd is Rachel (Gen. 29:9). Ook van de dochters van Rehuel (Exod. 2:16) kan men uit de beschrijving opmaken dat zij ook herderinnen waren.
Hetgeen over de herders wordt gezegd, of beter tegen de herders wordt gezegd is tijdloos. De engelen verkondigden aan deze mensen een van de belangrijkste keerpunten van de geschiedenis, nl. dat de Vredevorst was geboren. Echter, deze proclamatie werd niet gedaan aan journalisten of geschiedenisschrijvers, zodat (helaas voor ons onderzoek) wij niet meer rechtstreeks kunnen bepalen op welk tijdstip deze gebeurtenis zich afspeelde. Toch kunnen wij. op basis van deze schaarse gegevens, een aantal vragen stellen, welke misschien beantwoord kunnen te worden:
Volgens Lukas bevonden de herders zich in de buurt van Bethlehem. Echter is dit logisch? Temeer daar er een vermelding in de Mishna (Tract. Babab Kamma VII 7) staat dat het verboden is om binnen de landsgrenzen kleinvee te fokken.1 Echter het blijkt dat er een uitzondering wordt gemaakt voor verschillende regio's2, waaronder een gebied in de regio van Bethlehem namelijk Thekoa. Hier was ook een toren Migdal Eder welke door rabbi's "het koninklijke kasteel van Bethlehem" wordt genoemd, deze toren werd gebruikt door herders welke schapen fokten voor de tempel.3 Deze locatie was uitermate geschikt, de tempel trok veel pelgrims die offerdieren, zoals schapen, nodig hadden om ze te slachten in de offerdienst, een snelle aanlevering van deze offerdieren, vanuit een logistiek standpunt bekeken, was zeer gewenst. Deze omgeving was een van de weinig vruchtbare omgevingen in de buurt van Jeruzalem waar men in grote getale schapen kon fokken zonder in overtreding te zijn met de joodse wetten.4
De opmerking dat de herders midden in de nacht buiten de wacht hielden bij de kudde, kan een indicatie zijn betreffende het jaargetijde waarin Christus is geboren. Was het december, januari, februari of was het midden in de zomer? Aanwijzingen voor welk jaargetijde het kan zijn, is of de kudde het gehele jaar daar was, in welke periodes er voldoende voedsel was, en of de weersgesteldheden het toelieten.
Dat herders het hele jaar buiten bleven kunnen we opmaken uit Genesis 31:38-40 waar Jakob tegen Laban zegt dat in die 20 jaar dat hij bij de kudde was hij "overdag werd ik gekweld door de hitte, 's nachts door de vorst" (vs. 40). Er is een passage in de Mishna5 dat deze kuddes het gehele jaar rond daar waren. Een grazende kudde gebruikt relatief veel gras, en het is logisch dat als men lang op een plek bleef, er een tekort zou komen aan voedsel. Als men de kudde iedere dag naar de stal zou brengen, kan men ook niet zover weg, waardoor het gestelde voedselprobleem parten zou kunnen gaan spelen. Dit probleem zal zich minder snel voordoen als de herders zoveel mogelijk buiten bij hun kuddes bleven, men hoefde niet steeds de lange weg naar de stal te maken waardoor men zodoende bij de grazige weiden konden blijven.
Ook Tristram maakt hier melding van: "A little knoll of olive trees surrounding a group of ruins marks the traditional site of the angels' appearance to the shepherds, Migdol Eder, 'the tower of the flock'. But the place where the first 'Gloria in excelsis' was sung was probably further east, where the bare hills of the wilderness begin, and a large tract is claimed by the Bethlehemites as a common pasturage. Here the sheep would be too far off to be led into the town at night; and exposed to the attacks of wild beasts from the eastern ravines, where the wolf and the jackal still prowl, and where of old the yet more formidable lion and bear had their covert, they needed the shepherds' watchful care during the winter and spring months, when alone pasturage is to be found on these bleak uplands" (H.B. Tristram, Picturesque Palestine, Vol. I, p. 124). Bovendien moeten we niet vergeten dat het dan het lammetjesseizoen is en de herders zeer zeker bij hun vee zullen zijn.
Een reden om toch enigszins overdekt de wacht houden in deze omgeving, bijvoorbeeld bij toren Migdal Eder zou het weer kunnen zijn, als dit laatste inderdaad zo is, dan zou men aan de hand hiervan misschien een tijdsindicatie kunnen geven in welk jaargetijde de geboorte was. Nu is het zo dat de nachten (ook in de winter) niet dusdanig koud zijn om binnen te blijven. Ter verduidelijking een overzicht van de gemiddelde temperaturen (Drs. J. Negenman, "Een geografie van Palestina", Kampen, 1982, p. 88; Drs. W. Smit, Israël, Bussum, 1979, p. 55) die hier 's winters gelden:
| Gebied | temp. 's nachts | temp. overdag | temp. gemiddeld |
| De kustvlakte | ca. 9° C. | ca. 17° C. | ca. 13° C. |
| De centrale bergrug | ca. 5° C. | ca. 13° C. | ca. 9° C. |
| Het Jordaandal | ca. 10° C. | ca. 20° C. | ca. 15° C. |
| Transjordanië | ca. 4° C. | ca. 12° C. | ca. 8° C. |
Uit de tabel blijkt dat Bethlehem welke op de centrale bergrug ligt een gemiddelde temperatuur is van 9° Celsius. Natuurlijk zijn er uitzonderingen, men denkt maar aan de jaren 1950 en 1957 toen er een grote sneeuwval was, wat natuurlijk consequenties heeft voor een algemene verlaging van de temperatuur, en dit soort uitzonderingen zullen ook in het verleden hebben plaatsgevonden.
Betreffende de regenval blijkt dat deze in februari7 het grootst is. Echter deze is niet dusdanig dat men hiervoor zou gaan schuilen. We moeten dus concluderen, dat we op basis van deze gegevens niet kunnen bepalen in welk jaargetijde Christus is geboren.
Sommigen geleerden stellen dat herders "de outlaws" van die tijd waren, maar aanwijzingen van dit negatieve beeld over de herders komen pas sinds de 5de eeuw voor in Joodse geschriften.8Uit de diverse reeds aangehaalde passages uit de Mishna blijkt dat gewone herders met hun kleinvee niet in deze omgeving mochten ophouden. Deze herders waren speciaal aangesteld en mochten zich bezig houden met schapen welke geschikt moesten zijn voor de tempel, in dit kader is het interessant dat zij de eersten waren die op de hoogte werden gesteld van de geboorte. Dat zij de Redder, het ultieme Offerlam, mochten zien nadat zij velen gewone offerlammeren naar de tempel hadden gebracht. Wat zullen ze gedacht hebben bij het idee dat hun werk er nu opzat.
Uit diverse Joodse geschriften bleek dat zij de verwachting hadden dat de Verlosser 's nachts zou komen.9 Misschien is om deze reden het tijdstip "midden in de nacht" vermeld.
Aangemaakt 19 februari 2005, laatst gewijzigd 23 oktober 2017
  |
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
